"ภิกษุณีคลอดบุตร" จิตรกรรม "กุมารกัสสปเถรวัตถุ" ในโบสถ์วัดโพธิ์

“ภิกษุณีคลอดบุตร” จิตรกรรม “กุมารกัสสปเถรวัตถุ” ในโบสถ์วัดโพธิ์

          ผศ.ดร.สุรชัย จงจิตงาม อธิบายไว้ในหนังสือ "จิตรกรรมฝาผนัง พุทธศตวรรษที่ 19-สมัยรัตนโกสินทร์" ว่า จิตรกรรมฝาผนังในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญประการหนึ่งคือ การขยายขอบเขตเนื้อเรื่องที่ไม่จำกัดเฉพาะแต่เรื่องของพระพุทธเจ้าเท่านั้น แต่มีการขยายเนื้อหาไปสู่เรื่องปัจเจกชนหรือบุคคลอื่นๆ ด้วย ซึ่งเป็นไปตามการเปลี่ยนแปลงโลกทัศน์ของชนชั้นนำในเวลานั้น

          จิตรกรรมกลุ่มนี้ เขียนขึ้นอย่างชัดเจนในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม(วัดโพธิ์) กรุงเทพฯ เช่น ภาพชาวต่างชาติ ภาพพงศาวดารลังกา และที่น่าสนใจคือ ภาพประวัติเอตทัคคะ (ผู้เป็นเลิศ) ของบุคคล 4 กลุ่มคือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา

          ภาพประวัติเอตทัคคะที่น่าสนใจภาพหนึ่งคือ จิตรกรรมภิกษุเอตทัคคะที่เขียนขึ้นในอุโบสถ ตอน “กุมารกัสสปเถรวัตถุ” เล่าเรื่องพระกุมารกัสสปะ ผู้เป็นเลิศด้านการกล่าวธรรม ท่านเป็นบุตรของภิกษุณีในสำนักของพระเทวทัต แต่ระหว่างบวชอยู่นั้นได้ตั้งครรภ์ ทำให้พระเทวทัตขับนางออกจาสำนัก แต่ต่อมาได้พิสูจน์ว่านางได้ตั้งครรภ์มาก่อนที่จะบวช จึงไม่มีความผิด กระทั่งในที่สุดได้คลอดบุตรในขณะเป็นภิกษุณี ซึ่งต่อมาคือพระกุมารกัสสปะ ที่ต่อมาได้บวชและศึกษาธรรม จนเป็นผู้เป็นเลิศด้านการกล่าวธรรม

          จิตรกรรมตอนนี้ ได้เขียนเล่ารายละเอียดของเรื่องนี้ไว้อย่างละเอียด โดยเขียนภาพเหตุการณ์ขณะที่ภิกษุณีกำลังคลอดพระกุมารกัสสปะไว้ด้วย

อ่านรายละเอียดของเรื่องนี้และประเด็นอื่นๆ ที่น่าสนใจได้ใน จิตรกรรมฝาผนัง พุทธศตวรรษที่ 19-สมัยรัตนโกสินทร์ โดย ผศ.ดร.สุรชัย จงจิตงาม ผลิตโดยสำนักพิมพ์มิวเซียมเพรส